استپر موتور یکی از قطعات مهم خودرو است که وظیفه مدیریت و تنظیم دور آرام (idle speed) موتور را به عهده دارد.این قطعه دور موتور را در حالتی که درجا کار میکند، در صورت لزوم افزایش یا کاهش می‌دهد. خرابی استپر درصورتی‌که نادیده گرفته شود، می‌تواند به اجزای موتور آسیب برساند.در این مطلب درباره استپر موتور، علائم خرابی استپر موتور و نحوه تمیزکردن یا تعویض آن صحبت خواهیم کرد.
توضیحی کوتاه درباره استپر موتور
ابتدا بیایید خیلی سریع با این قطعه آشنا شویم. گفتیم که استپر موتور (idle control valve) که معمولا به آن سوپاپ کنترل هوا در دور آرام هم گفته می‌شود، وظیفه کنترل دور آرام موتور را برعهده دارد.
شکل و مدل استپر موتور در بیشتر خودروها یکسان است. بنابراین هر مدل ماشینی داشته باشید می‌توانید از همین مقاله کمک بگیرید.
بیشتر استپرها به‌شکل موتور یا دریچه موتوردار هستند که روی منیفولد (چندراهه) ورودی خودرو نصب می‌شوند. استپر با «ماژول کنترل موتور» تنظیم می‌شود و دور آرام موتور را با توجه به پارامترهایی مانند دمای موتور و بار سیستم الکتریکی تنظیم میکند.
دلایل خرابی استپر ماشین
دلایل خرابی استپر زیاد نیستند. ممکن است انژکتورهای سوخت کثیف باشند، رسوبات یا کربن روی آن تجمع کرده باشد، فیلترهای هوا مسدود شده یا شمع‌ها معیوب باشند. بااین‌حال رایج‌ترین دلیل خرابی استپر ماشین آلودگی آن به‌دلیل تجمع رسوبات و کربن است.
علائم خرابی استپر موتور
هنگامی که استپر خراب می‌شود، می‌تواند مشکلات خاصی را در خودرو ایجاد کند. در برخی موارد حتی ممکن است آسیبی به موتور بزند که قابل‌اصلاح نباشد. برای عیب‌یابی استپر موتور می‌توانید به علائمی که نشان می‌دهند استپر خراب شده است دقت کنید. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
۱. دور آرام نامنظم
یکی از رایج‌ترین علائم خرابی استپر خودرو، دور آرام نامنظم است. استپر برای تنظیم و حفظ دور موتور در سرعت ثابت برنامه‌ریزی شده است. اگر استپر خراب شود یا از کار بیفتد، وقتی موتور در جا کار میکند، سرعت دورآرام به‌طور غیرعادی بالا پایین میکند. در برخی موارد ممکن است به‌شکل متناوب باشد؛ یعنی سریع بالا می‌رود و به یکباره افت میکند و همین روند در فواصل معین تکرار می‌شود.
۲. روشن‌شدن چراغ چک موتور
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی احتمالی استپر، روشن‌شدن چراغ چک موتور است. اگر ماژول کنترل موتور مشکلی را در استپر تشخیص دهد، چراغ چک موتور را روشن میکند تا به راننده اطلاع دهد که مشکلی به وجود آمده است. ازآنجاکه مشکلات زیادی در خودرو وجود دارند که باعث می‌شوند چراغ چک روشن شود، برای یافتن دلیل اصلی باید اسکن رایانه و بررسی کد مربوطه انجام شود. اگر اسکنر کد P0505 را نشان دهد یعنی مشکل از استپر است.
۳. خاموش‌شدن خودبه‌خودی موتور
یکی دیگر از علائم خرابی استپر موتور که جدی‌ترین نشانه آن به شمار می‌رود خاموش‌شدن موتور است. این زمانی است که خرابی استپر به آخرین مرحله رسیده است و خودرو در حالت در جا هوای کافی به دست نمی‌آورد. به همین دلیل وقتی موتور در جا کار میکند خاموش می‌شود. در برخی موارد حتی ممکن است در جا کار نکند و به‌محض روشن‌شدن متوقف شود.
۴. دور آرام ناهنجار و سخت
وقتی استپر موتور سالم است، ماشین باید هنگام در جا کار کردن کاملا نرم و روان کار کند. خرابی استپر باعث می‌شود موتور در حالت دور آرام خشن و سخت کار کند و لرزش‌های شدید داشته باشد. دلیلش این است که در حالت در جا به موتور هوای کمتری می‌رسد و در نتیجه ماشین با تکان‌های شدید واکنش نشان می‌دهد.
۵. خاموش‌شدن موتور در هنگام بار اضافی
گفتیم اگر موتور خودبه‌خود در هنگام در جا کار کردن خاموش شود مشکل از استپر است. اما گاهی هم ممکن است موتور در هنگامی که بار روی آن افزایش می‌یابد خاموش می‌شود. برای مثال، اگر استپر موتور خراب باشد و شما بخاری یا کولر را روشن کنید، بلافاصله موتور از کار می‌افتد. در این حالت حس میکنید فرمان ماشین دارد به یک سمت کشیده می‌شود. این هم یکی دیگر از علائم خرابی استپر است.