هر یک اجزای خودرو بعد از مدتی کارکردن به‌دلیل فرسودگی ناشی از گذشت زمان یا خرابی، باید تعویض شوند. یکی از این اجزای بسیار مهم شمع خودرو است. اگر شمع درست کار نکند، سایر اجزای خودرو را با مشکل مواجه خواهد کرد. در این مقاله درباره زمان تعویض شمع خودرو و نشانه‌هایی که هشدار می‌دهند شمع نیاز به تعویض دارد صحبت خواهیم کرد. در انتها به شما آموزش خواهیم داد که چطور خودتان می‌توانید شمع را تعویض کنید.

شمع خودرو و کاربرد آن

در ابتدا مختصری درباره شمع خودرو و کاربرد آن توضیح می‌دهیم. شمع قطعه‌ای است که در سرسیلندر خودرو قرار گرفته است و دو الکترود جدا از هم دارد که شکافی کوچک بین آنهاست. شمع خودرو جریان الکتریکی را از سیستم احتراق به محفظه احتراق موتور می‌رساند. این جرقه الکتریکی باعث انفجار مخلوط فشرده سوخت – هوا می‌شود و موتور را روشن می‌کند. اگر همه چیز درست باشد، با به حرکت‌درآمدن پیستون‌های موتور ماشین روشن می‌شود، قدرت خود را حفظ می‌کند و مخلوط فشرده سوخت – هوا به‌نرمی می‌سوزد.

شمع‌ها گرما و فشار شدیدی را که در سیلندرها جریان دارد تحمل می‌کنند و به‌جز تأمین جرقه لازم برای احتراق، وظیفه دیگری هم دارند و آن، ازبین‌بردن رسوبات حاصل از موادافزودنیِ سوخت یا سایر آلاینده‌ها است.

چرا شمع نیاز به تعویض دارد؟

واضح است که بدون جرقه حاصل از شمع، ماشین روشن نمی‌شود. ازآنجاکه سالم‌بودن شمع مستقیما با عملکرد موتور در ارتباط است، شمع‌های ضعیف یا مشکل‌دار هم در هنگام استارت‌زدن و هم هنگام شتاب‌گرفتن، باعث احتراق ناقص یا میس‌فایر می‌شود. در این حالت ماشین نمی‌تواند بیشینه قدرتش را حفظ کند و سوخت زیادی هدر می‌رود.

البته این طور نیست که فقط زمانی که شمع‌ها خراب یا معیوب هستند باید آنها را تعویض کنید. شمع‌هایی که مدتی طولانی از عمر آنها می‌گذرد هم باید عوض شوند. روی شمع‌های کهنه به‌دلیل تعامل مداوم با مخلوط سوخت – هوا، رسوبات جمع می‌شود. این می‌تواند به احتراق زودهنگام یا پیش از موعد سوخت منجر شود. این کار باعث می‌شود انرژی ماشین با روندی نامنظم و نامطمئن تأمین شود.

از سوی دیگر با افزایش سن شمع، شکاف آن منبسط می‌شود. وقتی شمع جرقه می‌زند، جریان الکتریکی باید از شکاف عبور کند تا سطح احتراق مناسب را درست به‌موقع فراهم کند. شکاف شمع به‌مرور زمان در نتیجه حرارت شدید، کثیفی، ساییدگی و فرسودگی، بزرگ‌تر می‌شود. هرچه این فاصله بیشتر شود، احتراق نامنظم‌تر و بی‌اثرتر می‌شود.

نشانه‌هایی که می‌گویند وقت تعویض شمع است

همیشه بهتر است به‌موقع شمع را تعویض کنید تا کار به نشانه‌های هشداردهنده نرسد. بااین‌حال اگر فراموش کردید یا شمع زودتر از آنچه باید نیاز به تعویض پیدا کرده است، می‌توانید با توجه به نشانه‌هایی که بروز می‌دهد این موضوع را دریابید. نشانه‌های خرابی شمع عبارت‌اند از:

۱. ماشین به‌سختی روشن می‌شود

معمولا اولین چیزی که وقتی ماشین استارت نمی‌خورد و روشن نمی‌شود شک ما را برمی‌انگیزد باتری خودرو است. اما اگر اطمینان دارید باتری مشکلی ندارد، به شمع شک کنید. دلیل آن ساده است، وقتی شمع فرسوده است یا مسدود شده است، جرقه کافی برای روشن‌شدن ماشین وجود ندارد. بنابراین موتور اتومبیل باید سخت‌تر کار کند تا روشن شود.

۲. احتراق ناقص یا میس‌فایر صورت گرفته است

معمولا دلایل زیادی وجود دارند که باعث احتراق ناقص یا بدسوزی می‌شوند، برای مثال اگر از سوخت با کیفیت پایین استفاده کنید یا کلاهک توزیع‌کننده کویل احتراق مشکل داشته باشد. بااین‌حال یکی از دلایل آن شمع فرسوده است. در این حالت، دور موتور به‌شکل نوسانی کاهش پیدا می‌کند و دوباره بالا می‌رود. حتی ممکن است صدایی از آن به گوشتان برسد که در دور موتور بالا بیشتر می‌شود و در دور موتور پایین کم می‌شود.

هنگامی که خودرو احتراق ناقص دارد، سوخت خام را به اگزوز می‌فرستد که به مبدل کاتالیست آسیب می‌رساند. بنابراین بهتر است شمع را تعویض کنید تا خسارت‌های بیشتری به بار نیاید.

۳. مصرف سوخت بالا می‌رود

شمع فرسوده یا خراب باعث می‌شود موتور بیشتر از حد توان خودش کار کند. دلیلش این است که شمع نمی‌تواند سوخت را به‌شکل مؤثر در محفظه احتراق بسوزاند. بنابراین سوخت بیشتری هدر می‌رود. به این ترتیب، یکی دیگر از نشانه‌های خرابی شمع این است که بی‌دلیل مصرف بنزین‌تان زیاد شده است.

۴. موتور در هنگام در جا کار کردن صدای بلندی دارد

اگر هنگامی که ماشین در جا کار می‌کند، صدای کوبش، تق‌تق یا تلق‌تلق می‌شنوید، قطعا وقت آن است که شمع‌ها را بررسی کنید.

۵. اتومبیل به‌سختی گاز می‌خورد یا شتاب می‌گیرد

اگر شمع فرسوده یا خراب باشد، به‌درستی نمی‌تواند جرقه لازم را برای اشتعال مخلوط سوخت – هوا در محفظه احتراق فراهم کند. نشانه آن این است که وقتی گاز می‌دهید، ماشین برای شتاب‌گرفتن به‌سختی تلاش می‌کند.

۶. صدای موتور بلندتر از حد معمول است

فرقی نمی‌کند ماشین‌تان چهار، شش یا هشت سیلندر باشد، اگر یکی از شمع‌ها معیوب باشند، صدای موتور این مشکل را به شما اعلام خواهد کرد. کاهش کارایی یک سیلندر روی سایرین هم تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود صداهای عجیبی مانند تلق‌تلق ایجاد کند.

۷. چراغ چک موتور روشن می‌شود

چراغ چک با هر مشکلی که در ماشین ایجاد می‌شود روشن شده و کدی را اعلام می‌کند که باید معنای آن را پیدا کنید. شمع هم اگر به‌درستی کار نکند، چراغ چک روشن خواهد شد. در این صورت بهتر است ماشین را به مکانیک نشان بدهید تا مشکل را پیدا کند، یا اینکه نشانه‌های دیگر را بررسی کنید ببینید مشکل از شمع هست یا نه.

جمع‌بندی

یکی از مهم‌ترین اجزای خودرو شمع آن است. شمع باید حدودا بعد از ۵۰هزار کیلومتر رانندگی یا بعد از ۵ تا ۷ سال حتی در صورت سالم‌بودن تعویض شود. اگر مرتب کار تعمیرونگهداری ماشین را انجام دهید تا مدت‌های طولانی نیازی به تعویض شمع نخواهید داشت. هرگز با وجود خرابی شمع خودرو مسافت زیادی را رانندگی نکنید، زیرا می‌تواند به سایر بخش‌ها آسیب برساند و بیشتر از حد معمول خرج روی دست‌تان بگذارد.